در مقالات قبلی بسیاری از آداب مربوط به خاکسپاری و برگزاری مجالس ترحیم را بررسی کردیم. در این مقاله قصد داریم دلیل بسیاری از آداب خاکسپاری اسلامی را که برای متوفی انجام داده می شوند را بررسی کنیم.
- چرا برای میت تلقین انجام می دهیم؟
همان طور که در هنگام تولد کودک مسلمان در گوش او اذان و اقامه می گویند، در زمان فوت هم در گوش مرده ذکرهای خاصی خوانده می شود که اصطلاحا تلقین میت نامیده می شوند. دلیل این کار طبق روایات کم کردن ترس متوفی هنگام تدفین است. تلقین به دلیل بیان موضوعاتی مانند حق بودن مرگ،حقیقت خدا و پیامبران و ذکر باعث آرامش متوفی می شود و همچنین هشدار برای انسان هایی است که در مراسم تدفین حضور دارند.
همچنین در روایات داریم زمانی که برای مرده تلقین انجام می گیرد نکیر و منکر دیگر از او سوالی نمی پرسند.شرط تاثیر تلقین بر متوفی مومن بودن او هست.
چرا برای میت پنبه می گذارند؟
هنگام غسل دادن میت در دهان و بینی و گوش های او پنبه می گذارند چون ممکن است در طی چند روز آینده پس از مرگش دچار خونریزی در این نواحی بشود و بنابراین کفنش نجس نشود (چرا که میت باید پاک دفن شود.) و همچنین اطرافیانش با دیدن خونریزی و کفن خون آلود احساس بدی پیدا نکنند.
چرا چشم ها و دهان مرده را می بندند؟
این کار به خاطر این انجام می شود که بدن مرده پس از سرد شدن دیگر قابلیت تغییر حالت ندارد و ممکن است حالت بدی در چهره اش پیدا شود.علت بستن پاهای مرده هم می تواند همین باشد تا پس از مدتی حالت بدی نداشته باشند.
چرا برای اموات سوره ی حمد را می خوانیم؟
خواندن سوره ی حمد هنگام گذاشتن میت در قبر جزو مستحبات است.همچنین در فاتحه هم سوره ی حمد خوانده می شود. دلیل این کار روایتی است که بیان می کند قیصر روم نامه ای به یکی از خلفای عباسی نوشت و سوال پرسید که ما در انجیل خوانده ایم هر کس سوره ای را که خالی از هفت حرف باشد بخواند آتش دوزخ بر او حرام می شود و آن هفت حرف عبارتند از:"ث،ج،خ،ز،ش،ظ،ف" قیصر روم بیان کرده بود ما کتاب های آسمانی انجیل،زبور و تورات را به دنبال چنین سوره ای زیر و رو کرده ایم ولی چنین سوره ای را پیدا نکردیم.آیا در کتاب آسمانی شما چنین سوره ای وجود دارد؟ خلیفه ی عباسی از دانشمندان مسلمان این سوال را پرسید و آنها برای یافتن جواب آن نزد امام هادی رفتند و آن حضرت پاسخ دادند که این سوره، سوره ی حمد است.از ایشان سوال پرسیده شد که فلسفه ی نبودن این حروف در این سوره چیست؟ ایشان فرمودند: حرف «ث» اشاره به «ثبور» (هلاکت)،حرف «ج» اشاره به «جحیم» (نام یکی از درکات دوزخ)،حرف «خ» اشاره به «خبیث» (ناپاک)، حرف «ز» اشاره به «زقوم» (غذای بسیار تلخ دوزخ)، حرف «ش» اشاره به «شقاوت» (بدبختی)، حرف «ظ» اشاره به «ظلمت» (تاریکی) و حرف «ف» اشاره به «آفت» است.بنابراین هر کس این سوره را بخواند از این هفت عذاب رهایی می یابد.
سوره ی حمد "ام الکتاب" هم نامیده می شود و از سوره های مهم قرآن است.
چرا در فاتحه سه بار سوره ی توحید را می خوانیم؟
در مورد سوره ی توحید روایات بسیاری نقل شده است که خواندن آن یک سوم ثواب خواندن یک دور کامل قرآن را دارد. بنابراین با سه بار خواندن آن در فاتحه ثواب خواندن یک دور قرآن را برای متوفی می فرستیم.
چرا مرده را به دست راست می خوابانند؟
اگر بر روی راست روده فشار وارد شود فضولات از مقعد خارج می شود.برای همین مرده را به دست راست می خوابانند تا قوس نازله ی راست روده ی او تحت فشار قرار نگیرد و فضولات از بدن او خارج نشود.(با این که معمولا در مقعد هم پنبه ی ضد عفونی قرار داده می شود.)
چرا مرده را رو به قبله دفن می کنند؟
این کار علاوه بر یادآوری اهمیت قبله به مسلمانان،باعث نظم بخشیدن به قبرستان ها می شود.
چرا به مرده کفن سفید می پوشانند؟
رنگ سفید خاصیت فراری دهنده ی میکروب ها را دارد و اگر میکروب ها بخواهند از بدن خارج شوند نمی توانند و باید دوباره به بدن برگردند.همچنین دلیل کفن پوش کردن میت حرمت گذاشتن به او است و همچنین اطرافیان و کسانی که در خاکسپاری او شرکت می کنند،با دیدن بدن او که ممکن است در اثر بیماری حالت نامناسبی داشته باشد احساس ناراحتی پیدا نکنند.رنگ سفید هم می تواند باعث آرامش بخشیدن به این افراد شود.
چرا میت را دفن می کنیم؟
دلیل اصلی این کار حفظ احترام متوفی است، چرا که جنازه بعد از گذشت مدتی متعفن می شود و ظاهرش تغییر می کند و ممکن است مورد حمله ی حیوانات وحشی قرار بگیرد.
همچنین میکروب ها و باکتری های موجود در بدن میت می تواند باعث بیمار شدن دیگر افراد جامعه شود.
بهتر است خاکی که مرده در آن دفن می شود خاکی باشد که قبلا در آن کاری انجام نشده باشد تا به اندازه ی کافی میکروب برای تجزیه ی بدن میت داشته باشد.